👀 Product Designer làm gì?

Câu trả lời thẳng thắn nhất là chẳng có gì khác nhau cả. Mỗi công ty gọi theo kiểu riêng nhưng điểm chung trong công việc của những người này là họ chịu trách nhiệm về phần thiết kế cho các sản phẩm kỹ thuật số như App, Web,…

Nhưng nếu ta nhìn sâu hơn thì sẽ nhận ra rằng chỉ riêng product designer của công ty này cũng sẽ khác nhau với product designer của công ty kia.

Product design là một công việc đòi hỏi kết hợp của nhiều kỹ năng khác nhau. Và nó có vẻ hơi ngợp khi mới nhìn vào, nhưng tin tốt là bạn không cần phải thành thạo tất cả. Kể  cả những ai có khả năng thì cũng không đủ thời gian để bao hết được.

Điều này sẽ giúp chúng ta tập trung vào những kỹ năng cần thiết mà thị trường đang cần.

Vậy Product Designer làm gì?

Trong xây dựng, chúng ta có Kiến trúc sư và Thợ xây. Kiến trúc sư là những người thiết kế lên những công trình. Còn thợ xây là những người thi công những công trình đó. Mình đơn giản hóa như vậy cho dễ hiểu chứ không phải phân biệt công việc này xịn sò hơn công việc kia.

Còn trong công nghệ, chúng ta có Product Designer và Developer. Product Designer là những người thiết kế ra ứng dụng đó, tương tự Kiến trúc sư. Còn Developer là những người chuyển những ý tưởng đó sang ngôn ngữ máy để nó có thể chạy trên app và web, giống như Thợ xây.

Nếu nói theo ngôn ngữ của người trong ngành thì Product Designer là những người kết hợp nhiều kỹ năng lại với nhau để tổng hợp (synthesize), xác định đúng vấn đề (right problems) và giải quyết những vấn đề (solve problems).

Những kỹ năng cần có của Product Designer

Visual Design

Visual design là một phần quan trọng của trải nghiệm số. Người ta thường nói đừng đánh giá một cuốn sách qua bìa. Nhưng thực tế là người ta đánh giá cuốn sách qua bìa của nó. Trong vô vàn những cuốn sách thì khó mà chọn được cuốn cần đọc mà không dựa vào bìa của nó trước.

Và thực tế cũng chứng minh những sản phẩm với thiết kế đẹp được người dùng đánh giá dễ dùng hơn so với sản phẩm xấu.

Nên đây là một kỹ năng vô cùng cần thiết đối với một product designer.

Trong visual design thì chúng ta có những kỹ yếu tố cấu thành như typography, grid (lưới), layout (bố cục), màu sắc và hình dáng (shape), hình ảnh, hình minh họa (illustration), icon, animation,…

Thiết kế tương tác (Interaction Design)

Interaction Design hay bị nhầm lẫn với animation, micro-interaction, motion,… Không phải.

Tương tác (interaction) ở đây là tương tác giữa người (người dùng) và máy (app, web). Vậy nên interaction design ở đây là về việc hiểu nhu cầu của người dùng và đề ra những thiết kế giúp hoàn thành công việc bằng những tương tác dễ hiểu và đơn giản.

Những kỹ năng cần thiết cho interaction design như phát thảo ý tưởng (sketching), kể chuyện (storytelling), wireframe, user flow, prototype,…

Nghiên cứu người dùng (User Research)

Khi làm một product designer thì chúng ta không cần phải là một chuyên gia về research. Nhưng nếu làm được user research thì chúng ta sẽ ở một level khác.

Đa số (gần như là tất cả) các công ty khi tuyển product designer đều yêu cầu về làm user research. Nên nếu bạn thật sự muốn có nhiều cơ hội cạnh tranh hơn thì nên đầu tư vào kỹ năng này.

Usability test, phỏng vấn người dùng (user interview), nghiên cứu đối thủ cạnh tranh (competitive audit), survey,… là những việc thường làm.

Ngoài ra, chúng ta cũng cần biết thêm về tâm lý học như tâm lý học hành vi (Behavioral psychology), tâm lý học nhận thức (Cognitive psychology). Vì cuối cùng thì chúng ta đang thiết kế cho con người. Hiểu được tâm lý con người, chúng ta sẽ có những cảm nhận sâu sắc hơn và có những ý tưởng sâu xa hơn.

Hiểu về nền tảng (platform) và thiết bị

Hiểu được điểm mạnh và hạn chế của các nền tảng và thiết bị khác nhau cũng là một kỹ năng quan trọng của product designer. Thiết kế cho web sẽ khác thiết kế cho iOS, Android hay Smart Watch.

Cách thức hoạt động của sản phẩm sẽ tùy thuộc vào platform. Nên hiểu được ‘best practice’ của từng platform và mối tương quan của các chúng với nhau là điều quan trọng. Đặc biệt đối với những nơi sản phẩm của bạn làm chạy trên nhiều nền tảng (multi-platforms)

Công cụ

Nhiều chuyên gia thiết kế nói rằng học các công cụ thiết kế không làm bạn trở thành một người thiết kế giỏi hơn — bạn chỉ là chuyên gia về công cụ mà thôi.

Mình không đồng ý. Biết dùng một công cụ và thuần thục nó hay chọn đúng công cụ sẽ giúp bạn tạo ra được nhiều thành phẩm hơn đồng thời cũng giúp bạn ít tốn thời gian hơn để làm được vậy.

Bạn không cần phải biết hết tất cả các công cụ thiết kế đang có trên thị trường. Cũng không cần phải biết hết các phím tắt của một ứng dụng. Biết những công cụ phổ biến sẽ là đủ. Vậy nên nó cũng xứng đáng để chúng ta đầu tư thời gian tìm hiểu.

Khi làm product design, bạn có thể bắt đầu với Figma. Đây là công cụ phổ biến nhất hiện nay. Với Figma, bạn có thể design UI, visual, tạo prototype, thảo luận về thiết kế với đồng nghiệp, nhận feedback vàn bàn giao cho developer (hand-off). Ngoài ra chúng ta còn có FigJam bên trong Figma, để thảo luận nhóm với post-it note rất hiệu quả.

Figma kết với hợp với giấy và bút là đã đủ để bắt đầu rồi. Thật sự thì hiện tại mình cũng chỉ dùng có vậy.

Còn nếu bạn muốn biết thêm thì có thể tìm hiểu về Sketch, Adobe XD. Cả hai đều tương tự như Figma.

Như vậy là đủ để chúng ta bắt đầu. Và trong khi bạn làm việc, yêu cầu công việc sẽ thúc đẩy bạn tìm hiểu những công cụ khác.

Cộng tác (collaboration)

Cộng tác là một kỹ năng vô cùng quan trọng đối với một product designer. Vì bạn luôn làm trong một team với PM và developer để xây dựng sản phẩm. Một designer sẽ không là gì nếu bạn không thể truyền tải được thiết kế của mình và nếu không thể làm việc với người khác.

Đồng thời bạn còn phải làm việc với product designer khác khi làm ở một công ty lớn hơn. Vì khi hai product designer làm việc cùng với nhau, những ý tưởng và giải pháp sẽ thật sự tốt hơn nhiều so với chỉ một người làm.

Điều đó tùy thuộc rất nhiều và khả năng làm việc cùng nhau của các product designer.

Giao tiếp

Giao tiếp tốt là một nền tảng tuyệt vời để làm việc tốt trong bất cứ ngành nghề nào. Đến với product design thì nó lại càng quan trọng và nó hiện diện trong hầu như tất cả các bước trong quá trình làm việc.

Trong phỏng vấn, giao tiếp là kỹ năng cốt lõi để quyết định chúng ta có được nhận vào làm việc hay không. Đặc biệt là lúc ta trình bày portfolio của mình. Vì nếu mình không trình bày được công việc của mình, thì ai sẽ làm?

Trong công việc hằng ngày, giao tiếp tốt sẽ giúp chúng ta tự tin hơn khi làm user research, cộng tác với designer khác, trình bày giải pháp, giải thích ý tưởng, thuyết phục người khác tin vào thiết kế của mình…

Mình thấy rằng giao tiếp chính là sự khác biệt chính giữa một designer mới bắt đầu làm (Junior) và một designer chuyên nghiệp (Senior).

Nhưng khi nói đến giao tiếp, đó không phải chỉ là về nói. Đó còn là ngôn ngữ cơ thể, là viết. Nói chỉ là một trong những phương tiện để chúng ta giao tiếp.

Vậy nên bạn không nhất thiết phải là người nói nhiều mới được gọi là người có giao tiếp tốt. 90% product designer mà mình biết là introvert (nội tâm), họ không nói nhiều nhưng là những người giao cực tiếp tốt.

Trong không gian làm việc hiện nay, thì viết cũng là một phương tiện quan trọng giao tiếp. Có thể nói là hầu hết thời gian làm việc trong ngày và bên ngoài cuộc sống của chúng ta là qua các công cụ chat và tài liệu. Nên viết cũng là một kỹ năng quan trọng cần được rèn luyện nhiều hơn.

Lời khuyên cho những người mới bắt đầu

Như các bạn đã thấy thì product designer sở hữu rất nhiều kiến thức thuộc nhiều khía cạnh khác nhau của thiết kế.

Nếu bạn mới bắt đầu  đầu hoặc đang tính đi vào con đường product design, thì không cần phải quá lo lắng, bạn không cần phải biết hết mọi thứ. Theo tự nhiên, sẽ có những thứ bạn thích và đào sâu một số kỹ năng. Phần còn lại, chúng ta chỉ cần để ý một chút để cải thiện nó.

Để bắt đầu thì mình khuyên nên tập trung vào phần thực thi ý tưởng trước. Visual Design và Interaction Design là hai kỹ năng bạn có thể đầu tư vì đây là kỹ năng cốt lõi quyết định chất lượng đầu ra. Những ý tưởng đến được với người dùng sẽ là động lực để bạn phát triển kỹ năng khác.

Và khi đã có nền tảng và thấy được ý nghĩa của công việc, bạn sẽ có động lực đi tiếp trên con đường của mình. Những dự án bạn làm sẽ lớn và phức tạp hơn. Và những đóng góp của bạn vào công ty sẽ lớn hơn.

Tất cả việc đó đều cần thời gian. Bạn không cần thiết phải buồn bực khi cảm thấy sự phát triển của bạn không như kỳ vọng.

Đừng khắt khe với chính mình quá nhé. Hãy cho mình thời gian. Thường thì sẽ cần một vài lần thất bại, vài dự án lớn để chúng ta phát triển.

Hy vọng những chia sẻ này sẽ giải đáp được phần nào thắc mắc của các bạn về product design.

Và chúc bạn hạnh phúc với lựa chọn của mình.

—@Trọng